Dofinansowanie ze środków budżetu państwa
Deklaracja dostępności
Pałac w Turwi to miejsce nierozerwalnie związane z historią, tradycją oraz dziedzictwem kulturowym Polski. To właśnie w Pałacu w Turwi, w Wielkopolsce, po raz pierwszy na polskich ziemiach w życie została wcielona przełomowa idea pracy organicznej. Idea ta odnosiła się do adaptowania i progresywnego korzystania z nowych narzędzi technologicznych i modeli gospodarczych wdrażanych w procesie produkcji oraz zarządzania, stając się synonimem nowoczesności i działalności na rzecz rozwoju lokalnej społeczności. Położony w Turwi, niegdyś modelowy majątek rodu Chłapowskich i kolebka nowych idei, dziś jest miejscem, którego potencjał odkrywamy na nowo.
Początki Pierwsze udokumentowane informacje o turewskim folwarku pochodzą z końca szesnastego wieku. Pałac w Turwi został wybudowany w latach 1760 – 1770 przez Ludwika Chłapowskiego. Dwupiętrowa rezydencja z reprezentacyjnym piętrem i mieszkalnym poddaszem powstała na planie prostokąta i odzwierciedlała barokowe zasady osiowości i symetrii. W latach późniejszych pałac był przebudowywany, a generał Dezydery Chłapowski nadał mu wyraźne akcenty neogotyckie. Na piętrze znajdują się cenne sztukaterie zaprojektowane przez Ignacego Graffa z Rydzyny. W latach 1847-1848 dobudowano do pałacu kaplicę NMP Niepokalanie Poczętej w stylu neogotyku angielskiego. Wokół pałacu rozciąga się park dworski w stylu angielskim o powierzchni około 22 ha, zaaranżowany przez znanego francuskiego ogrodnika Augustyna Denizota. Pałac wraz z parkiem od 1965 roku są wpisane są do rejestru zabytków i stanowią jeden z najcenniejszych historycznych obiektów ziemi leszczyńskiej.
Lata świetności Najsłynniejszym wielkopolskim organicznikiem jest generał Dezydery Chłapowski ur. 23 maja 1788 r., wybitny oficer armii Napoleona, dowódca w Powstaniu Listopadowym, wykształcony w Anglii nowoczesny rolnik i reformator rolnictwa, przedsiębiorca, społecznik i aktywny działacz na rzecz polskich interesów w Wielkopolsce za czasów zaborów. Był współzałożycielem i działaczem Ziemstwa Kredytowego oraz Towarzystwa Ubezpieczeń od Ognia, które stanowiły ważne instytucje polskiego życia gospodarczego i społecznego. Generał Chłapowski nie jest jedyną postacią związaną z pałacem w Turwi ważną dla Wielkopolski, bowiem wychowało się tam kilka pokoleń rodu Chłapowskich, z których wielu walczyło o zachowanie tożsamości narodowej pod zaborem pruskim.
Wojenne i powojenne losy Podczas II Wojny Światowej, pozostawiony przez ewakuujących się właścicieli pałac został zajęty przez Niemców. Niemcy obeszli się z nim stosunkowo łagodnie, przetrwał on wojnę w zasadzie nienaruszony. Po zakończeniu wojny ulokowano w nim siedzibę PGR-u. PGR gospodarował w pałacu 5 lat i w tym czasie doprowadzono go do całkowitej ruiny. W pierwszej połowie lat 50-tych pałac został przekazany Polskiej Akademii Nauk, której służy do dziś.
Dzieje współczesne Do listopada 2022 r. w pałacu mieściła się siedziba Stacji Badawczej Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, a jego teren był obszarem badań nad funkcjonowaniem ekosystemów krajobrazu rolniczego oraz zasadami ochrony środowiska przyrodniczego. Dzięki staraniom Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w 1992 r. utworzono Park Krajobrazowy im. gen. Dezyderego Chłapowskiego nawiązujący do zainicjowanej przez Generała tradycji urządzania obszarów wiejskich i chroniący przede wszystkim historyczny, urozmaicony krajobraz rolniczy z siecią zadrzewień śródpolnych. Ukształtowany przez gen. Chłapowskiego krajobraz, tak różny od typowego monotonnego krajobrazu rolniczego, doceniony został przez Komisję Rolnictwa Unii Europejskiej, wizytującą ten teren w 1992 r., a w będącym pokłosiem tej wizyty artykule (Ryszkowski 1998, Naturopa 86, str. 9) został przedstawiony jako wzorcowy dla obszarów rolniczych Niżu Europejskiego przykład planowania, zarządzania i ochrony krajobrazu. Z końcem października 2022 roku zespół pałacowy wraz z parkiem został przekazany Instytutowi Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu.
Przeznaczenie ICHB opracowuje obecnie koncepcję wykorzystania przestrzeni pałacowo-parkowej w Turwi jako rezydencji artystyczno-badawczej. Podejście to pozwoli wykorzystać unikatowe walory tego miejsca do propagowania rozwoju, nauki i sztuki, wpisując się w ideę pracy organicznej zapoczątkowanej na polskich ziemiach w Turwi przez gen. Chłapowskiego.
Zasoby przyrodnicze Turew leży w obrębie Parku Krajobrazowego im. gen. Dezyderego Chłapowskiego, który ma powierzchnię ponad 17 323 ha, lecz 65% jego powierzchni stanowią pola uprawne, natomiast użytki zielone to zaledwie 8,5% a lasy gospodarcze i zadrzewienia to około 14,7%. Sam park pałacowy podzielony jest na część pielęgnowaną oraz dziką. W części pielęgnowanej, bezpośrednio przylegającej do pałacu znajdują się ścieżki spacerowe, w tym wokół jednego z trzech parkowych stawów. W części dzikiej parku zachowały się stosunkowo mało przekształcone płaty grądu i łęgu o cechach naturalnych zbiorowisk (Ratyńska 1986). Wiosną można obserwować tu masowe kwitnienie śnieżycy wiosennej, a następnie kwietne aspekty charakterystyczne dla grądów z m.in. zawilcami, kokoryczą pustą, złocią żółtą i fiołkami. Znajduje się tu także duża populacja chronionej listery jajowatej (Wachowiak i in. 2001). Skład gatunkowy drzewostanu jest na dużej powierzchni zgodny z siedliskiem i zróżnicowany wiekowo. W części południowej parku, w której znajdują się wielohektarowe kwatery leśne, zachowane są zasoby martwego drewna warunkujące utrzymanie się w krajobrazie rolniczym wielu rzadkich i chronionych gatunków zwierząt (głównie bezkręgowców, płazów, gadów i ptaków).
Turew w literaturze i sztuce O pałacu pisano wielokrotnie, np. we „Wspomnieniach z Turwi” (Morawski 1981), „O Kazimierzu Morawskim” (Morawski 1973), „Z Krakowa do Wielkopolski” (Morawski 2016), Chłapowscy – kronika rodzinna (Chłapowski 1998), „Nie mów o mnie. Z Zofią Morawską spotkanie w Laskach” (Moskwa 2011), „Miejsce i sztuka. Turew” (Prałat 2012, 2017). O pałacu i parku w Turwi pisano także w licznych opracowaniach dotyczących postaci gen. Chłapowskiego i przewodnikach po Parku Krajobrazowym im. gen. Dezyderego Chłapowskiego. Pałac i park w Turwi stanowił miejsce akcji w dwóch serialach telewizyjnych. Pierwszy z nich to saga o Wielkopolsce i walce z pruską dominacją pt. „Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy”. Drugi to serial pt. „Modrzejewska” podczas realizacji którego kręcono sceny w parku pałacowym w Turwi obrazujące wizytę Heleny Modrzejewskiej (Krystyna Janda) u gen. Dezyderego Chłapowskiego (Igor Śmiałowski).
Wernisaż wystawy w Turwi 5 grudnia w Pałacu w Turwi odbył się wernisaż wystawy „Organiczniczki i Organicznicy z Turwi. Wirtualna wystawa eksponatów i pamiątek związanych z kolebką Pracy Organicznej (etap 1) - Komnata Pamięci”. Wydarzenie stanowiło podsumowanie realizacji przez Instytut i PCSS projektu pt. „Wirtualne dziedzictwo Szlaku Pracy Organicznej: Digitalizacja i ekspozycja zabytków oraz archiwum Turwi (etap 1)”, który dofinansowano ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego w ramach programu „Praca organiczna - Dziedzictwo Wielkopolan”. Celem projektu było przybliżenie dokonań osób uczestniczących w tworzeniu idei pracy organicznej oraz kształtowaniu etosu Wielkopolan, jak również digitalizacja zasobów archiwalnych dotyczących postaci Organiczniczek i Organiczników związanych z Pałacem w Turwi. Archiwalne materiały zostały zdigitalizowane i opracowane przez zespół Arkadiusza Margrafa z Działu Bibliotek Cyfrowych i Platform Wiedzy PCSS oraz Sylwię Sobczyk z Zespołu ds. Turwi. Można je przeglądać w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych (link), a także w Pałacu na totemie elektronicznym. Scenariusz prezentacji pokazywanej podczas wernisażu przygotowała pani Magdalena Baranowska-Szczepańska, a za muzykę i animacje oraz oprawę multimedialną odpowiadali Jan Skorupa z Działu Nowych Mediów oraz Paweł Sołoducha z Future Labs. Wernisaż uświetnił koncert Kacpra Kolasińskiego, artysty specjalizującego się w grze na marimbie oraz wibrafonie, który dostarczył publiczności niezapomnianych wrażeń muzycznych. 9 grudnia w Turwi odbyło się spotkanie IV Forum Szlaku Pracy Organicznej zorganizowane przez koordynatora Szlaku – Pałac Generała Dąbrowskiego w Winnej Górze oraz Gminę Kościan. W jego trakcie dokonano podsumowania minionego roku oraz omówiono plany na 2025 rok. Uczestnicy spotkania zwiedzili również Pałac i Kaplicę oraz obejrzeli wirtualną wystawę.
Digitalizacja i ekspozycja zabytków oraz archiwum Turwi Miło nam poinformować, że wniosek „Wirtualne dziedzictwo Szlaku Pracy Organicznej: Digitalizacja i ekspozycja zabytków oraz archiwum Turwi (etap 1)", złożony przez Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w programie „Praca Organiczna – dziedzictwo Wielkopolan" otrzymał wsparcie w wysokości 43000 zł. W ramach realizacji zadania, przewidujemy digitalizację zabytków oraz zasobów archiwalnych dotyczących postaci Organiczniczek i Organiczników związanych z Pałacem w Turwi jak również stworzenie multimedialnej sali wystawowej, na której przedstawimy biografie i dokonania tych osób. Wystawa prezentować będzie najciekawsze pamiątki, będące dowodem świetności Pałacu w Turwi oraz jego znaczenia w historii Wielkopolski. Projekt zostanie zrealizowany jeszcze w tym roku przez zespoły z Instytutu i PCSS. Projekt dofinansowano ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego.
Koncert muzyki współczesnej w Pałacu w Turwi 2 czerwca 2024 r. w Pałacu w Turwi odbył się wyjątkowy koncert muzyki współczesnej, zorganizowany przez Fundację Most the Most we współpracy z Instytutem Chemii Bioorganicznej PAN. Wydarzenie to było częścią Trasy Koncertowej Laureatów Ogólnopolskiego Konkursu Muzyki Improwizowanej „WSPÓŁBRZMIENIA 2023” i stanowiło podziękowanie dla mieszkańców Gminy Kościan za ich zaangażowanie podczas głosowania w konkursie „Nasz Zabytek”. W Sali Błękitnej Pałacu w Turwi goście mieli okazję wysłuchać niezwykłego występu zespołu MUZIK NVA LAB. Ta eksperymentalna grupa, skupiająca się na eksploracji nowych obszarów muzyki współczesnej, umiliła czas słuchaczom swoimi innowacyjnymi kompozycjami. W skład zespołu wchodzą: lider Nikodem Kluczyński, Wojtek Braszak, Filip Chojnacki oraz Mateusz Brzostowski.
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji.
Zespół pałacowo-parkowy w Turwi na Instagramie! Na profilu przedstawiamy znane i mniej znane fakty i wydarzenia związane z Pałacem w Turwi. Odkrywamy ciekawe zakamarki pałacu i parku, dzielimy się historią tego miejsca oraz przedstawiamy sylwetki ludzi związanych z tym miejscem. Warto dołączyć do naszej społeczności i być na bieżąco z wszystkim, co się dzieje w pałacu, obserwować nasze starania o przywrócenie obiektowi dawnej świetności oraz dowiedzieć się o organizowanych wydarzeniach. Zapraszamy do zaobserwowania naszego profilu na Instagramie https://www.instagram.com/palac_w_turwi/
Pierwsze śnieżyce w Turwi! Zjawiskowe, kwiatowe dywany wzbogaciły krajobraz wokół pałacu w Turwi. Są niewątpliwym zwiastunem wiosny, na którą wszyscy z utęsknieniem czekamy!
--- Inauguracja Szlaku Pracy Organicznej W czerwcu 2023 r. odbyła się inauguracja Szlaku Pracy Organicznej, nowej inicjatywy kulturalnej zrzeszającej różnorodne jednostki związane z pracą organiczną w Wielkopolsce. Film o Szlaku Pracy Organicznej w którym zaprezentowali się wszyscy partnerzy i partnerki Szlaku: https://www.youtube.com/watch?v=EgSw2dcX0MA Działania i współpraca w ramach Konkursu Nasz Zabytek Fundacji Most the Most 26 października 2023 roku, została podpisana umowa z Fundacją Most the Most, na mocy której Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk otrzyma 1 mln zł na dofinansowanie rewaloryzacji Pałacu w Turwi. Podpisy na dokumencie złożyli: prof. dr hab. Marek Figlerowicz – dyrektor ICHB PAN i Brygida Ślabska – Prezes Zarządu Fundacji Most the Most. Otrzymane środki przeznaczone zostaną na konieczne prace zabezpieczające i remontowe pomieszczeń w przyziemiu Pałacu. Prace dofinansowane przez Fundację zakończą się w 2025 r. Dzięki wspólnemu zaangażowaniu pracowników ICHB PAN oraz aktywności mieszkańców Turwi i włodarzy Gminy Kościan w ramach konkursu Nasz Zabytek, Pałac w Turwi otrzyma nową funkcję społeczną. Zrewaloryzowany zabytek będzie zamiejscową siedzibą Centrum Innowacyjności i Edukacji Społecznej ICHB PAN. Miejscem, łączącym przeszłość z teraźniejszością i przyszłością, historię z nowoczesnością, doświadczenie poprzednich wieków, ze współczesnymi osiągnięciami nauki. Bazując na tym, że Pałac w Turwi jest kolebką pracy organicznej oraz nowoczesnego i zrównoważonego rolnictwa, którego ambasadorem na ziemiach polskich był gen. Dezydery Chłapowski, działania organizowane w Pałacu będą miały na celu: (i) wzmacnianie postaw patriotycznych i dumy z naszego dziedzictwa, (ii) przekazywanie wiedzy o nowatorskich rozwiązaniach służących ochronie środowiska i zrównoważonemu rolnictwu, (iii) informowanie o nowych wyzwaniach, w tym szczególnie tych związanych ze zmianą klimatu, (iv) promowanie dobrych praktyk korzystania z nowoczesnych technologii. W obiekcie powstanie również wystawa pamięci gen. Dezyderego Chłapowskiego i historii Pałacu oraz idei pracy organicznej. Instytut podejmuje starania o przywrócenie świetności obiektowi, aby Pałac był miejscem integracji środowiska lokalnego, realizacji ciekawych inicjatyw społecznych oraz przestrzenią do spotkań naukowych, artystycznych i organizacji warsztatów, wydarzeń multimedialnych i sportowych.
Kontakt
Zespół pałacowy w Turwi ul. Szkolna 4 64-000 Turew
Sylwia Sobczyk ssobczyk@ibch.poznan.pl tel. 504 855 602
Galeria zdjęć
